This article is only available in Dutch

Recensie Four Legs Good, Two Legs Bad: duik in de belevingswereld van wormen en varkens
Kees Keijer, Het Parool, 6 juli 2023

In de tentoonstelling Four Legs Good, Two Legs Bad bij Nieuw Dakota zijn niet de mensen, maar de dieren de kunstenaars (anoniem geassisteerd door mensen).

Hammie is een varken, een kruising tussen een Göttinger en een hangbuikzwijn. Hammie werd geboren in de zomer van 2006 en kwam als 1-jarig biggetje met zijn broertje naar kinderboerderij De Buiktuin in Noord. Dat broertje is helaas al jaren dood en Hammie is met zijn 17 jaar inmiddels hoogbejaard. Hammie schijnt een vriendelijk karakter te hebben. Varkens zijn sowieso groepsdieren, maar hij kan zijn medebewoner Takel niet luchten of zien. Als de twee varkens elkaar tegenkomen, gaan ze vechten. Daarom worden ze apart gehouden.

Hammie is niet alleen een varken op een kinderboerderij, hij is een van de kunstenaars die centraal staan op een tentoonstelling bij Nieuw Dakota. Daarin worden geen kunstenaars gepresenteerd als makers van kunstwerken, maar dieren. In werkelijkheid hebben kunstenaars wel degelijk werk gemaakt, maar hun bijdrage is anoniem.

De opzet komt voort uit ergernis over de manier waarop we omgaan met dieren, maken we op uit de catalogus. Uit ergernis over omwonenden van Nieuw Dakota die in ‘zielloze nieuwbouwappartementen’ wonen en een poedel hebben met een eigen Instagramaccount en uiteraard een halsband die bij het interieur past. Uit ergernis over Caroline van der Plas, die op Twitter schreef dat een stalbrand de ergste nachtmerrie is voor een boer, en dus niet voor de dieren die daarbij omkomen. De mens staat nog steeds centraal in de wijze waarop de wereld is vormgegeven. Dieren zijn gereduceerd tot tweederangswezens die niet op voet van gelijkheid met mensen kunnen leven.

Papiervisjes doen hun verwoestende werk.

Die catalogus wordt overigens gepresenteerd als een product van papiervisjes. Het boekje ligt onder een stolp en in de boekjes doen de kleine insecten hun verwoestende werk. Al blijken de gaatjes in het papier toch weer door menselijke ‘assistenten’ te zijn aangebracht.

Four Legs Good, Two Legs Bad is een vreemde tentoonstelling: niet zozeer omdat de kunstenaars anoniem zijn – dat komt wel vaker voor, vooral bij verkooptentoonstellingen – maar meer omdat de suggestie van creatieve dieren niet helemaal ‘uit de verf’ komt. Een van de deelnemende kunstenaars is het Dauwwormencollectief, dat bestaat uit tien in Canada geboren wormen. Ze werden op jonge leeftijd naar Nederland vervoerd en belandden in een bak met aarde in de koelkast van hengelsportzaak Rien de Wolf. De tien wormen zouden als visvoer voor 3 euro worden verkocht, maar werden door Nieuw Dakota gekocht en ‘na het maken van het kunstwerk’ in de natuur uitgezet. Dat kunstwerk bestaat uit een grote muurschildering met wormen die door de donkere aarde kruipen. Het kunstwerk is net zo vluchtig als het gekronkel van de wormen; na afloop van de tentoonstelling volgt de witkwast, zodat ook de wormen geen sporen nalaten. 

Belevingswereld van dieren.

Kunstwerken worden begeleid door een video waarin Alwyn Wils, maker van YouTubekanaal A Chick Called Albert, iets vertelt over het betreffende kunstenaarsdier. Hij heeft aardige observaties over de belevingswereld van dieren. Hoe tof het is dat eenden kunnen lopen, zwemmen en vliegen. Dat hun wereld bestaat uit oevers, waar de elementen land, water en lucht samenkomen. Hij kan zo naar Frankrijk vliegen als hij wil, maar kiest ervoor om hier te zijn.

Terug naar Hammie. Die wil, vertelt Wils, vooral bij familie zijn, in een hol zitten en daar af en toe uitkomen. Om vervolgens zijn neus achterna te gaan. Ruiken, wroeten, een varken doet alles met zijn neus. Dat wordt zichtbaar gemaakt in de bijbehorende video, waarin de toeschouwer als het ware met zijn neus laag over de grond door het stro wroet. In het begin is dat vrij geloofwaardig, maar op een gegeven moment beweegt het beeld in vloeiende bewegingen naar achteren. Dan is de betovering weer verbroken en realiseer je je dat er gewoon een mens met een camera in een stal staat te zwaaien.